Ami Doshi

માનવ ઇતિહાસનું કાળું પૃષ્ઠ:  ઓર્ડીનરી મેન-  ભૂલાયેલો સર્વનાશ (એક દસ્તાવેજી ફિલ્મ) આપણી આસપાસ જૉવા મળતાં કડિયા, પ્લમ્બર, સુથાર, પોલીસ ઓફિસર કે અન્ય કોઈપણ કામ કરતાં એકદમ સામાન્ય માણસો લાખો લોકોની બંદૂકની ગોળીએ  હત્યા કરતાં અચકાય નહિ ત્યારે સર્જાય છે, જર્મન ઇતિહાસનું પિશાચી દર્દનાક કાળુ પૃષ્ઠ એટલે કે, ઓર્ડીનરી મેન - ભૂલાઈ ગયેલો સર્વનાશ.(Ordinary men- "forgotten haulocast") તાજેતરમાં જ નેટફલિક્સ પર પ્રસરિત થયેલી આ દસ્તાવેજી ફિલ્મ હૃદયમાં હડકંપ મચાવ્યાં વિના રહેતી નથી. ઐતિહાસિક વિષય પર થયેલાં સંશોધનો સામાન્ય રીતે એકદમ બોરિંગ લાગે તેવાં હોય છે પણ આ ફિલ્મની  માવજત એટલી અફલાતૂન કરવામાં આવી છે કે,  આ ફિલ્મ જોયાં બાદ માણસ જાત કેટલી હદે  ક્રૂર બની શકે છે તે વિચારવા માટે આપણને મજબૂર કરી દે છે. ઇતિહાસકાર ક્રિસ્ટોફર બ્રાઉનીંગ દ્વારા 1992માં લખવામાં આવેલાં પુસ્તક( ordinary men: reserve police batalian 101 and the final solution in poland) પર આધારિત આ એકદમ ટૂંકી દસ્તાવેજી ફિલ્મ છે. જેમણે આ સામૂહિક હત્યાકાંડમાંથી કોઈપણ રીતે બચેલાં લોકોનાં લીધેલાં ઈન્...

પ્રેમની પરિભાષા અને મનનો મર્મ સમજનાર એટલે મિત્ર. સ્વાર્થનાં સગપણ વગરનો સાથી એટલે સખા "રાહી જબ રાહ ન પાયે મેરે સંગ આયે મેરી દોસ્તી મેરા પ્યાર…." દોસ્તી ફિલ્મનું આ ગીત જીવનમાં મિત્રનું શું મહત્વ છે એ સમજવા માટે કદાચ પર્યાપ્ત છે. મિત્ર એટલે આપણે જેની સામે એક પણ શબ્દ ન બોલીયે છતાં આપણાં મનની વાત સમજી જાય , જે લોહીનાં નહિ પરંતુ દિલની પસંદગીથી જોડાયેલો સબંધ એટલે દોસ્તી. જ્યાં કંઈપણ કહેવાની, કંઇપણ કરવાની માંગ્યા વગરની મંજૂરી એટલે દોસ્તી. મિત્રતા એક એવો નિસ્વાર્થ સંબંધ છે જેના વગર ખુશી અધૂરી અને દુઃખ બમણું લાગે અને જેની હાજરી માત્રથી ખુશી બમણી અને દુઃખ અર્ધું થઈ જાય. મિત્રની વ્યાખ્યા કરવા જઈએ તો કદાચ ગ્રંથ બની શકે એટલો વિશાળ અર્થ છે આ અઢી અક્ષરનાં સંબંધનો. મિત્રતા બે પુરુષ, બે સ્ત્રી કે સ્ત્રી પુરુષ વચ્ચેનો જ સંબંધ નથી મિત્રતા તો પતિ પત્ની, પ્રેમી પ્રેમિકા, ભાઈ બહેન, પિતા પુત્ર વચ્ચે પણ હોઈ શકે. અરે! મિત્રતા તો માણસ અને પ્રાણી વચ્ચે પણ પાંગરી શકે છે. વાસ્તવિકતા તો એ છે કે સંબંધ કોઈપણ હોય પરંતુ એમાં મિત્રતા નામનું તત્વ ન હોય તો સંબંધનું સત્વ ફિક્કું લાગે છે. મિત્રતા આવે એ...

આનંદનો પર્યાય: લાગોમ  ભરપૂર પ્રકૃતિનાં ખોળે જીવનારાં લોકોનો દેશ હોવાથી જેને ખુશીઓનું સરનામું કહેવાય છે તે સ્વીડનનાં સ્વીડિશ લોકો પોતાની લાઇફસ્ટાઇલ માટે પણ એક અનોખો અભિગમ ધરાવે છે તે છે સંતોષ, સંતુલન એટલે કે, મધ્યમ માર્ગીય જીવન જેને સ્વીડિશ ભાષામાં 'લાગોમ ' કહે છે. આમ તો દરેક ધર્મ, સંપ્રદાય જો સાચી વાત કરે તો, સારું અને સાચું જીવવાં માટે મધ્યમ માર્ગ જ ઉત્તમ છે. ભગવાન બુદ્ધ દ્વારા મધ્યમમાર્ગનું જ મહત્વ સમજાવવામાં આવ્યું છે. લાગોમ શબ્દ ભલે સ્વિડનનો હોય પણ તેનો અર્થ તો સમગ્ર વિશ્વનાં દરેક દેશમાં વસતાં તમામ લોકોને લાગુ પડે છે અને દરેક લોકો એક અથવા બીજા સ્વરૂપે તેનો જીવનમાં અમલ કરતાં જ હોય છે. સંતોષ , લોભ અને લાલચ વચ્ચે પાતળી ભેદરેખા છે. સંતોષ જીવનમાં સંતુલન જાળવી રાખે છે. ક્યાં અટકવું તેવી કોઈ રેખા સંતોષી લોકોને જીવનમાં ખેંચવી પડતી નથી. જે જીવનમાં અસામાન્ય નહિ પરંતુ નાનાં નાનાં પરંતુ સુખદ બદલાવ લાવે છે. આપણે જીવનભર જે પ્રવૃત્તિઓ કરીએ, મહેનત કરીએ છીએ તેનું અંતિમ ધ્યેય સુખ મેળવવાનું હોય છે પણ કહેવાતું સુખ એ ખરેખર ખુશી આપી શકે છે કે કેમ તે મોટો પ્રશ્નાર્થ છે. કદાચ જીવનની ...

માં બાપ અને સંતાનો વચ્ચે વધતી જતી વિટંબણાઓ  બદલાતાં જતાં સમય સાથે નવી જીવનશૈલી, નવી વિચાર સરણી, નવી શિક્ષણ પદ્ધતિ સાથે આપણે પરિવર્તનશીલ બનતાં જઈએ છીએ. હું આધુનિકતાની બિલકુલ વિરોધી નથી, પણ આધુનિકતાનાં આંધળા અનુકરણમાં વિકસિત થતાં હોવાનાં ગર્વ સાથે ભ્રમમાં રાચતાં આપણે ક્યારે તેમાં અટવાઈ જઈએ છીએ તેનો ખ્યાલ રહેતો નથી અને જ્યારે ધ્યાન પડે છે ત્યારે સમય સરકી ગયો હોય છે. આવું જ કંઈક બને છે જ્યારે સંતાનનો ઉછેર કરવામાં અને ત્યારબાદ એ બાળકનાં માં બાપ સાથેનાં સબંધમાં કંઇક ખોવાયું હોવાનો અહેસાસ થાય છે ત્યારે. કુદરતે દરેક જીવને પોતાનાં અંશરૂપી વંશને આગળ વધારવા માટેની પ્રબળ ઈચ્છા અને આસક્તિ આપી છે. પરંતુ મનુષ્ય એમાં કદાચ સૌથી ઉપરની હરોળમાં આવે કારણ કે, લાગણી સાથે વિચાર અને વાચા માત્ર મનુષ્યને જ મળી છે. વર્તમાન સમયમાં માંબાપ અને સંતાનો વચ્ચે ધીમે ધીમે અંતર વધી રહ્યું છે જ્યારે અંતર વધે ત્યારે મતભેદ અને મનભેદ સર્જાય જે સમસ્યાનું મૂળ સાબિત થાય છે. આમાં આપણે માત્ર સંતાનોને જ જવાબદાર ઠેરવીયે તો એ એક પક્ષીય વાત ગણાશે કારણ કે આ સ્થિતિ માટે માં બાપ પહેલાં જવાબદાર છે. એક સમય એવો હતો જ્યારે ...

 સંબંધોનાં ગુંગળાતાં શ્વાસ હું કે તું નહિ : આપણે  દંપતી એટલે માત્ર સુખનાં  સાથી નહિ, પરંતુ સુખ અને દુઃખનાં સહયાત્રી... “ચલો દિલદાર ચાલો ચાંદ કે પાર ચાલો, હમ હૈ તૈયાર ચલો “ દામ્પત્ય જીવનની શરૂઆતમાં ચાંદની પેલે પાર જવા થનગનતું યુગલ સમય વિતવાની સાથે એકબીજાથી છુટવાં માટે છેક છૂટાછેડાં સુધી શા માટે પહોંચી જાય છે એ ખૂબ વિચાર માગી લે તેવી બાબત છે. આપણા શાસ્ત્રોએ જેને સૌથી પવિત્ર સંબંધ પૈકીનો એક ગણ્યો છે એવો સંબંધ એટલે દામ્પત્યજીવન. પ્રેમ લગ્ન હોય કે આયોજિત લગ્ન, પતિ પત્નીનાં સબંધો એટલે સપ્તપદીનાં  સાત પગલાં અને તેની સાથે ગૂંથાયેલી જીવનમંત્રની માળા, એકસ અને વાય રંગસૂત્રનું એકબીજામાં ભળી જવું. નદીનાં બે કાંઠે સામસામે બેસીને એકબીજાને જોવાને બદલે એક જ પ્રવાહમાં, એક જ દિશામાં એક બીજાના સથવારે વહી જવું એટલે દામ્પત્ય જીવન.  એક બીજાની ખૂબીઓ સાથે ખામીઓને ખેલદિલીપૂર્વક, સ્વીકારભાવ સાથેનું જીવન એ જ સાચું સહજીવન.  મોટા ભાગનાં યુગલોમાં પ્રેમનાં ધસમસતાં પ્રવાહ સાથે શરૂ થતાં દામ્પત્ય જીવનમાં સમય જતાં ધીમે ધીમે પ્રેમનો પ્રવાહ શા માટે ઘટવા લાગે છે ? એવું તે શું બને છે ...